top of page

Böbrek nasıl çalışır?

Böbrekler milyonlarca nefron adı verilen mikroskobik filtreleme birimlerinden oluÅŸur. Kan nefronun glomerulus adı verilen kısmına gelir. Buradaki damarların cidarı diÄŸer vücudun diÄŸer damarlarından farklıdır;  kandaki bazı maddelerin damar dışına çıkmasına engel olmaz. Metabolizma sonucu oluÅŸan atık maddeler ve alınan ihtiyaç fazlası sıvı kandan nefronlardaki glomerulaslardan süzülerek idrar oluÅŸturulur. Kandan idrara hücrelerin yaÅŸamı için gerekli ama maalesef idrarda biriktiÄŸinde taÅŸ oluÅŸturabilecek kalsiyum, oksalat, fosfat gibi maddeler de geçer. TaÅŸ oluÅŸum sürecinin baÅŸlangıç noktası bu birimlerdir.

Nefron.jpg
Karın Keyfini Çıkarmak

Böbrek taşı nasıl oluÅŸur?

TaÅŸ oluÅŸumunun mekanizması katıların sıvılardaki çözünürlüÄŸü ile aynı prensiplere sahiptir. Åžöyle ki; bir bardak su alsak ve içine bir kaşık tuz atıp karıştırsak; bir kaç saniye sonra tuz taneleri görülemez hale gelecek yani suda çözünecektir. Sonra bir kaşık daha bir kaşık daha koyalım yine çözünecektir. Ama bir noktada artık çözünemeyecek ve tuz bardağın dibine çökecektir. Çünkü bir bardak suyun çözebileceÄŸinden fazla tuz koymuÅŸuzdur yani suyun çözebilme kapasitesi aşılmıştır. Su tuz örneÄŸinde olduÄŸu gibi taşı oluÅŸturan maddelerin miktarı idrarın onları çözebilme kapasitesini aÅŸarsa idrarda çökecekler yani taÅŸ oluÅŸturacaklardır.

Böbrek taÅŸlarında en sık kalsiyum bulunduÄŸundan taÅŸ oluÅŸumunu kalsiyum üzerinden açıklayalım. Normal ÅŸartlarda nefrona gelen kanın içindeki her on kalsiyumdan birinin idrara geçtiÄŸini farz edelim. Kandan idrara her on kalsiyumdan biri deÄŸil ikisi, üçü, dördü geçerse;  ya da  kanla  nefrona  on tane  deÄŸil elli tane kalsiyum gelirse ve idrara geçen kalsiyum miktarı idrarın çözebilme kapasitesini aÅŸarsa; iÅŸte aynı tuz gibi kalsiyum çökmeye yani taÅŸ oluÅŸturmaya baÅŸlayacaktır.

OluÅŸan taÅŸ biz buna çok küçük olduÄŸu için kum tanesi diyelim. Ä°drarla atılamazsa yani nefrondaki tüplerin içinde bir yerlere takılırsa, arkadan gelen kalsiyum kum tanesi üzerine birikirse,  kum  tanesi  artık  idrar  kanalından  geçemeyecek  kadar büyük çapa ulaşır ve böbrek taşı hastalığı oluÅŸur. Bu boyuta gelmiÅŸ taÅŸların artık düÅŸmeleri zor ihtimali çok az olduÄŸu için tıbbi müdahale gereklidir.

Özetlemek gerekirse taşı oluÅŸturan maddeler böbrek taşı olmayan insanların da idrarında bulunurlar ama çözünmüÅŸ halde. Ä°ÅŸte bu maddelerin idrardaki miktarları artarsa taÅŸ oluÅŸumu meydana gelebilir.

taşlı böbrek.jpg

Taş oluşturan maddelerin miktarı idrarda niye artar?

I.            Bu maddeleri içeren gıdaların aşırı tüketilmesi

II.          Aşırı tüketim olmadığı halde bağırsaklardan bu maddelerin aşırı emilmesi; sonucu nefrona on deÄŸil elli tane kalsiyum gelirse.

III.         Nefronun kandan bu maddeleri aşırı miktarda idrara geçirmesi; yani on kalsiyumdan biri deÄŸil beÅŸi altısı idrara geçerse. 

IV.          Her ÅŸey yolunda olsa bile eÄŸer sıvı alımı az olursa veya idrar dışı sıvı kayıpları ishal ve terleme gibi fazla olursa normalde taÅŸ oluÅŸturmayacak miktardaki kalsiyum taÅŸ oluÅŸturmaya baÅŸlayabilir.

bottom of page